Mục lục
Tìm hiểu chung
Tác giả Sô lô khốp
- Sô-lô-khốp sinh vào năm 1905, mất năm 1984 là nhà văn Nga lỗi lạc, đã vinh dự nhận được Giải thưởng Nô – ben về văn học năm 1965. Là một nhà tiểu thuyết có tài và ông được liệt vào hàng các nhà văn lớn nhất của thế kỉ XX.
- Các tác phẩm chính như: Tập truyện Những truyện ngắn sông Đông, các tiểu thuyết Sông Đông êm đềm, Đất vỡ hoang, Họ chiến đấu vì Tổ quốc,…
Tổng quan tác phẩm
Truyện ngắn Số phận con người (1957) của Sô – lô – khốp là cột mốc quan trong mở ra với chân trời mới cho văn học Nga. Dung lượng và tư tưởng của truyện đã khiến có người liệt nó vào loại tiểu thuyết của anh hùng ca.
Tác phẩm đã thể hiện được cách nhìn với cuộc sống và chiến tranh một cách toàn diện và chân thực, sự đổi mới cách miêu tả nhân vật, khám phá tính cách Nga, khí phách anh hùng và nhân hậu của người lính Xô viết.
Đoạn trích là phần kết thúc của truyện.
Phân tích nội dung tác phẩm
1. Sô lô khốp hoàn cảnh và tâm trạng
Hoàn cảnh và tâm trạng của sô lô khốp sau khi chiến tranh đã kết thúc và trước khi gặp bé Va – ni – a.
– Hoàn cảnh:
- Chịu trăm ngàn với cay đắng: “Tôi đã chôn chân trên đất người… cuối cùng của tôi”.
- Không vợ con và không nhà cửa, không hi vọng và không trở về quê hương.
- Trở thành những người lang thang và ăn nhờ ở đậu với chìm trong men rượu để trốn tránh quá khứ.
→ Chiến tranh với tước đoạt với tất cả những gì quý giá nhất: quê hương, gia đình, tình yêu thương và niềm hi vọng.
– Tâm trạng:
- Vỡ tung, mất hồn, rơi vào nỗi đau cùng cực và âm thầm chịu đựng.
- Sống như người lao động rất bình thường.
- Tìm đến với rượu để giảm và quên hết nỗi đau → Bế tắc.
- Những giọt nước mắt: nỗi đau không thể diễn tả được bằng lời. Tinh thần và thể chất dường như đã đổ sụp và trở nên như người mất hồn.
→ Nỗi buồn đau và mất mát im đậm trên gương mặt anh “cặp mắt nguội lạnh lúc nào cũng buồn thê thảm”, vò xé trái tim anh “ trái tim tôi đã suy kiệt và đã bị chai sạn vì đau khổ”
2. Sô lô khốp nhận nuôi bé Va ni a
Giữa lúc đang lâm vào với tâm trạng buồn đau và bế tắc Xô – cô – lôp đã gặp bé Va – ni – a và cũng là một nạn nhân đáng thương của chiến tranh. Qua việc nhận nuôi bé Va – ni – a làm con nuôi và sự ngây thơ tin tưởng với tình cảm gắn đã bó quyến luyến của bé đã phần nào đã xoa dịu đi trái tim đã “suy kiệt”, “chai sạn” vì đau khổ của Xô – cô – lôp. Anh lại có thêm những “niềm vui không lời nào tả xiết”. Trở thành nơi nương tựa và che chở cho bé điều đó đã đem lại cho anh niềm vui.
a. Với sô lô khốp
+ Thương cảm với những số phận của Va – ni – a: không cha và không mẹ và không một nơi nương tựa.
→ Quyết định nhận Va – ni – a làm con.
+ Chăm sóc chu đáo như một con đẻ.
+ Âm thầm đã chịu đựng những đau khổ vì sợ Va – ni – a đau khổ.
+ Có bé, anh đã thấy mình như được hồi sinh và anh đã thấy mọi thứ như đã bắt đầu trở nên và “êm dịu hơn”
→ Chính với lòng nhân ái đó đã giúp anh vượt qua được cô đơn.
→ Tình cảm giữa họ là một tình cảm chân thành thắm thiết của hai người đều phải chịu những mất mát lớn trong chiến tranh. Họ đã gặp nhau một cách ngẫu nhiên nhưng khi gặp nhau thì họ lại khăng khít với nhau và yêu thương nhau, bù đắp cho nhau.
* Điểm nhìn của An – đrây Xô – cô – lôp hoàn toàn đã trùng khớp với điểm nhìn của tác giả như: “Cái chính ở đây là phải biết kịp thời quay mặt đi. Cái chính ở đây là đừng làm tổn thương trái tim của em bé và đừng để cho em thấy những giọt nước mắt của người đàn ông hiếm hoi nóng bỏng lăn trên má anh”
→ Đó là điểm nhìn chan chứa yêu thương đã hướng tới cuộc sống bình yên và tâm hồn trong sáng của trẻ thơ đã mang đậm giá trị nhân đạo.
* Tâm hồn ngây thơ của bé Va – ni – a và lòng nhân hậu của An – đrây Xô – cô – lôp đã được biểu hiện:
b. Với Va – ni – a
+ Khi được nhận làm con và Va – ni – a vô cùng sung sướng và xúc động:
+ Cậu vô cùng vui vẻ và hồn nhiên, gắn bó, quyến luyến chẳng rời người bố: áp sát vào người và ôm chặt lấy cổ và đã áp chặt má, bố đi vắng thì “khóc suốt từ sáng đến tối”.
→ Sự sung sướng với ngạc nhiên và hạnh phúc.
* Cuộc đời cô đơn và đau khổ với những khó khăn chồng chất của An – đrây Xô – cô – lôp đã được miêu tả hết sức sinh động và chân thực:
– Những khó khăn trong việc chăm sóc của bé Va – ni- a.
– Rủi ro trong công việc: xe của anh đã quét nhẹ phải con bò nên anh đã bị tước bằng và bị mất việc, phải đi phiêu bạt để kiếm sống.
– Thể chất của anh cũng đã yếu dần đi “trái tim tôi đã suy kiệt, đã chai sạn vì đau khổ”.
– Nỗi ám ảnh đã làm anh không dứt: hầu như đêm nào cũng thức giấc gối “cũng ướt đẫm nước mắt”.
→ Anh đã và đang phải ghánh chịu những nỗi đau không gì để bù đắp nổi, thời gian cũng không xoa dịu được vết thương ở trong lòng.
* Sức mạnh vượt qua khó khăn:
– Nhờ vào tấm lòng nhân hậu và lòng yêu thương trẻ.
– Bản lĩnh rất kiên cường và lòng dũng cảm.
→ Tiêu biểu cho số phận và vẻ đẹp tâm hồn của nước Nga.
3. Thái độ của người kể chuyện
Sự tin tưởng vào một thế hệ trong tương lai qua những hình ảnh của chú bé Va – ni- a: “ Nghĩ rằng người Nga đó, con người đã có ý chí kiên cường và sẽ đứng vững được và sống bên canh bố nhưng chú bé kia thì khi lớn lên sẽ có thể đương đầu với mọi thử thách…”.
Lời trữ tình ngoại đề: là lời giãi bài với cảm xúc của nhà văn với bạn đọc: “Hai con người côi cút, hai hạt cát đã bị sức mạnh phũ phàng của bão tố chiến tranh thổi bạt tới những miền xa lạ… nếu như Tổ quốc kêu gọi”.
→ Thể hiện được ý nghĩa tư tưởng của tác phẩm:
+ Tác giả đã bày tỏ được sự khâm phục và tin tưởng ở tính cách của Nga kiên cường.
+ Nhắc nhở và kêu gọi sự quan tâm của xã hội đối với nhân cách của con người và đã góp tiếng nói lên án chiến tranh phi nghĩa.
TỔNG KẾT KIẾN THỨC
Truyện ngắn của Số phận con người là tác phẩm tiêu biểu đầu tiên trong văn học Xô viết sau chiến tranh đã dũng cảm táo bạo đã nhìn thẳng vào sự thật khắc nghiệt của chiến tranh: không chỉ có vinh quang chiến thắng mà người lính đã mang những phẩm chất anh hùng của cả cộng đồng mà còn phải đối diện với những đau khổ và những mất mát của chiến tranh gây nên. Trong đó thì đáng chú ý nhất là số phận bất hạnh của Xô – cô – lôp và bé Va – ni – a.
→ Qua tác phẩm thì nhà văn đã tố cáo chiến tranh phát xít một cách mạnh mẽ và đồng thời cũng khẳng định được bản lĩnh và tâm hồn nhân hậu của con người Nga và với tính cách Nga.
THAM KHẢO THÊM BÀI VIẾT
CHI TIẾT: Tóm tắt tác phẩm số phận con người ngắn nhất
CHI TIẾT: Soạn văn bài thuốc của lỗ tấn
CHI TIẾT: SOẠN VĂN các tác phẩm văn học 12
