Soạn bài ông già và biển cả

SOẠN BÀI ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ

Tìm hiểu chung

1. Tác giả

– Tên: Hê-Minh-Uê (1899-1961)

– Quê quán: Bang I-li-noi 

– Quá trình hoạt động văn học và kháng chiến 

+ Sau khi tốt nghiệp trung học, ông đã đi làm phóng viên.

+ Năm 19 tuổi ông đã  tham gia vào  đội xe cứu thương của Hội chữ thập đỏ trong Chiến tranh thế giới thứ nhất ở chiến trường i-ta-li-a, sau đó thì  ông đã bị thương và trở về  với Hoa Kì.

+ Ông rất thất vọng về xã hội đương thời, tự nhận mình thuộc thế hệ mất mát và không hòa nhập vào với xã hội đương thời và đi tìm bình yên trong men rượu và tình yêu.

+ Sau đó, ông đã sang Pháp để làm báo và  bắt đầu sáng tác.

+ Năm 1926, ông đã sáng tác tiểu thuyết Mặt trời vẫn mọc và nổi tiếng từ đó.

+ Ông đã để lại một số lượng tác phẩm đồ sộ với nhiều truyện ngắn như là tiểu thuyết, thơ và nhiều hồi kí và  ghi chép.

– Phong cách nghệ thuật:

Ông là một người đã đề ra nguyên lí sáng tác “tảng băng trôi”:

• Dựa vào hiện tượng tự nhiên thì : Tảng băng trên của mặt nước chỉ có ba phần nổi và  bảy phần chìm.
• Nhà văn phải hiểu biết được cặn kẻ về điều muốn viết, sau đó đã lược bỏ đi những chi tiết không cần thiết và giữ lại những phần cốt lõi và đã  sắp xếp lại để cho người đọc vẫn có thể hiểu được những gì mà  tác giả đã lược bỏ.
• Người đọc phải đồng để sáng tạo mới có thể hiểu được “bảy phần chìm”, những hình tượng và những hình ảnh, … giàu tính tượng trưng đa nghĩa.

Dù viết về đề tài gì thì  Châu Phi hay Châu Mĩ, Huê-minh-uê đều nhằm mục đích “viết  nên một áng văn xuôi đơn giản và trung thực về con người”.

– Tác phẩm chính: “Mặt trời vẫn mọc” (1926), “Giã từ vũ khí” (1929), “Chuông nguyện hồn ai” (1940), “Ông già và biển cả” (1952).

2. Tông quan tác phẩm

– Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác của Ông: 

+ Năm 1952, sau 10 năm đã sống ở Cu-ba thì Hê-minh-uê đã cho ra đời với  tác phẩm là  Ông già và biển cả

+ Trước khi đã  in thành sách thì  tác phẩm đã được in trên tạp chí Đời sống

+ Tác phẩm rất tiêu biểu cho lối viết “tảng băng trôi” của Hê-minh-uê

– Thể loại: Tiểu thuyết

– Phương thức biểu đạt: Tự sự

– Bố cục: 

+ Phần 1: (từ đầu đến “nước bắn tung và trùm lên cả ông lão lẫn con thuyền”): Cuộc chiến đấu của Xan-ti-a-gô

+ Phần 2:  (còn lại): Xan-ti-a-gô đã đưa con cá về bến

– Ngôi kể: Thứ 3

–  Giá trị nghệ thuật: 

+ Cách viết dung dị và  lời văn có nhiều “khoảng  trống”

+ Hình tượng được lựa chọn kĩ lướng và mang tính biểu tượng và đa nghĩa

+ Nghệ thuật độc thoại và độc thoại rất nội tâm.

Đọc hiểu văn bản

1. Hình ảnh những vòng lượn của con cá kiếm

* Sự lặp lại những vòng lượn của con cá kiếm:

– Vòng lượn đã gợi lên những  hình ảnh của một ngư phủ lành nghề rất kiên cường: Chỉ bằng con mắt đã từng trải và cảm giác đau đớn  ở nơi bàn tay và  ông lão đã ước lượng được  với khoảng cách ngày càng gần tới điểm đích qua vòng lượn từ rộng tới hẹp và  từ xa tới gần của con cá.

– Vòng lượn đã vẽ lên  được những cố gắng ở cuối cùng nhưng cũng rất mãnh liệt của con cá:

+ Nó đã cố gắng để thoát khỏi sự níu kéo và  bủa vây của người ngư phủ.

+ Nó cũng đã rất dũng cảm và kiên cường không kém gì đối thủ.

– Vòng lượn cũng đã  biểu hiện được cảm nhận của ông lão về con cá vf đã tập trung vào hai giác quan như là thị giác và xúc giác.

2. Cảm nhận của ông lão về con cá kiếm

– Cảm nhận về con cá kiếm tập trung vào những giác quan của ông lão bằng thị giác và xúc giác. Cảm nhận qua  với xúc giác vẫn có phần gián tiếp (qua sợi dây, qua mũi lao) nhưng rất mãnh liệt và ngày càng đau đớn.

– Cảm nhận về con cá kiếm đã gợi lên một sự tiếp nhận từ xa đến gần và  từng bộ phận đến toàn thể:

• “Một cái bóng đèn đã vượt dài qua dưới con thuyền và  đến mức  mà lão không thể tin nổi  với độ dài của nó”.
• “Cái đuôi thì  lớn hơn cả chiếc lưỡi hái lớn với  màu tím hồng đã dựng trên mặt đại dương xanh thẫm”.
•  “Cánh vi trên lưng xếp lại, còn bộ vây to thig sụ bên sườn xòe rộng”.
• Ông lão đã “vận hết sức bình sinh… để phóng xuống sườn con cá ngay sau khi  cái vây ngực đồ sộ”.
• Con cá  đã “phóng vút lên khỏi mặt nước phô hết tầm vóc khổng lồ với vẻ đẹp và sức lực”.
• “Nằm ngửa phơi  với cái bụng ánh bạc của nó lên trời”.

3. Hình ảnh con cá kiếm trước và sau khi ông lão chiếm được nó

– Khi chưa bị chế ngự: Nó có vẻ đẹp kì vĩ và rất  kiêu hùng → Biểu tượng đã cho  thấy ước mơ và  lí tưởng mà mỗi người thường theo đuổi trong cuộc đời.

– Khi bị chế ngự: Nó đã mất đi vẻ đẹp mơ hồ, lung linh và đã trở nên cụ thể hiện thực → Biểu tượng cho thấy  ước mơ đã trở thành hiện thực và  không còn khó nắm bắt hoặc xa vời.

⇒ Qua biểu tượng con cá kiếm đã gợi cho chúng ta bài học cần phải theo đuổi những ước mơ và biến ước mơ thành hiện thực.

Ý nghĩa văn bản

Cuộc hành trình đơn độc và  nhọc nhằn của con người vì một khát vọng rất lớn lao là minh chứng cho chân lí: “Con người có thể bị huỷ diệt đi nhưng không thể bị đánh bại”.

THAM KHẢO THÊM

CHI TIẾT: SOẠN VĂN 12 các tác phẩm văn học

CHI TIẾT: Soạn văn bài số phận con người

CHI TIẾT: Tóm tắt nội dung bài ông già và biển cả