Mục lục
Tìm hiểu chung
1. Tác giả Quang Dũng
– Tên thật là Bùi Đình Diệm. (1921-1988)
– Quê ở Hà Tây.
– Có rất nhiều về tài năng như là : vẽ tranh, viết văn, làm thơ và sáng tác nhạc,…
– Phong cách của thơ: phóng khoáng, lãng mạn và tài hoa.
– Tác phẩm tiêu biểu gồm có như :
+ Truyện, ký: Mùa hoa gạo, Rừng về xuôi và Nhà đồi…
+ Thơ: Bài thơ sông Hồng và Mây đầu ô …
2. Tác phẩm Tây Tiến
– Hoàn cảnh sáng tác:
+ Quang Dũng là một đại đội trưởng của đơn vị Tây tiến được thành lập vào năm 1947.
+ Một năm sau thì Quang Dũng đã chuyển sang đơn vị khác. Khi ngồi ở Phù Lưu Chanh thì đã nhớ đến một đơn vị cũ mà anh đã sáng tác ra bài thơ “Tây Tiến”.
Phân tích Nội dung ở trong tác phẩm
1. Bố cục của bài Tây Tiến
– Gồm có : 4 phần
+ Phần 1: Đoạn 1 – những cuộc hành quân gian khổ, tự hào nơi miền Tây hiểm trở và thơ mộng.
+ Phần 2: Đoạn 2 – Những kỉ niệm đẹp của người đời lính đã gắn với cảnh sắc và con người ở miền Tây
+ Phần 3: Đoạn 3 – Chân dung của người lính Tây Tiến
+ Phần 4: Đoạn 4 – Tây Tiến, những năm tháng không thể quên được. ( Lời thề và lời hẹn ước)
– Bút pháp đã lãng mạn và mang được cảm hứng bi tráng đã làm nên vẻ đẹp độc đáo cho bài thơ.
– Sáng tạo rất độc đáo về ngôn từ hình ảnh và giọng điệu ( phát huy cao độ trí tưởng tượng, sử dụng rộng rãi những yếu tố cường diệu và phóng đại, đối lập để tô đậm những cái phi thường, cái hùng vĩ và sự tuyệt mĩ)
2. Giá trị nội dung trong tác phẩm
- Tây Tiến dường như là một nỗi nhớ da diết của Quang Dũng về đoàn binh Tây Tiến, về với những người lính trẻ đã chiến đấu trong điều kiện vô cùng đau khổ nhưng lại sống rất lạc quan, vô cùng quả cảm.
– Thiên nhiên ở Tây Bắc đã được cảm nhận với vẻ đẹp vừa đa dạng vừa độc đáo, vừa hùng vĩ vừa thơ mộng, hoang sơ mà ấm áp.
– Hình tượng của người ính Tây Tiến hào hoa và dũng cảm.
+ Điều kiện sinh hoạt và chiến đấu của người lính đã cố gắng hết sức trong gian khổ, tử vong còn chết nhiều hơn vì bệnh tật nhiều hơn là đánh trận.
+ Người lính Tấy Tiến phần đông là người ở Hà Nội, những người lính trẻ ấy đã vượt lên được bao khó khăn thử thách, sống lạc quan, cốt cách với lãng mạn hào hoa và chiến đấu thật dũng cảm.
3. Giá trị nghệ thuật của tác phẩm
– Bút pháp đã lãng mạn và mang được cảm hứng bi tráng đã làm nên vẻ đẹp độc đáo cho bài thơ.
– Sáng tạo rất độc đáo về ngôn từ hình ảnh và giọng điệu ( phát huy cao độ trí tưởng tượng, sử dụng rộng rãi những yếu tố cường diệu và phóng đại, đối lập để tô đậm những cái phi thường, cái hùng vĩ và sự tuyệt mĩ).
Luyện tập trả lời các câu hỏi trong SGK
Câu 2. (trang 90 sgk Văn 12 Tập 1): Soạn Tây Tiến qua bức tranh thiên nhiên và hình tượng người lính Tây Tiến hiện lên đầy đặc sắc trong đoạn thơ.
a. Nét đặc sắc của bức tranh thiên nhiên tây tiến hiện lên ở chỗ đó là một bức tranh vừa hùng vĩ lại vừa trữ tình nên thơ.
– Bức tranh thiên nhiên rất hùng vĩ và dữ dội:
+ Khí hậu thì hết sức khắc nghiệt: “sương lấp đoàn quân mỏi”.
+ Thời gian: “chiều chiều”, “đêm đêm” chứa chất đầy những hiểm nguy, đe dọa của thác và của cọp. Bằng những nét vẽ đầy táo bạo thì gân guốc của Quang Dũng đã tái hiện lại những đêm hành quân mà đầy những nguy hiểm. Đó không chỉ là những khó khăn về địa hình, mà còn là những khó khăn bởi của “chúa tể của muôn loài”.
+ Không gian thì rất là hiểm trở, cách biệt: đã thể hiện qua được những từ ngữ mà mang tính tạo hình với những thanh trắc dày đặc trong câu thơ “Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm” (5/7 thanh trắc) để diễn tả được sự hiểm trở, dữ dội hoang vu, heo hút của núi rừng miền tây, khiến cho những khó khăn của núi non ấy như đã dựng thành hình, thành khối, 1 bên là vách núi hiểm trở, 1 bên là vực sâu hun hút. Từ “heo hút” gợi cảm giác hoang vắng rất xa xôi và lạnh lẽo.
– Bức tranh thiên nhiên trữ tình, nên thơ:
+ Chất thi vị thơ mộng của miền tây đã gắn liền với những bóng chiều màn đêm của sương khói: “đêm hội, hội đuốc hoa, chiều sương, hoa về, …” tất cả đều phủ lên bức tranh miền tây một màn sương khói bảng lảng, mơ màng, thi vị. Sương khói của miên tây hay chính là những sương khói của nỗi nhớ.
+ Câu thơ “Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi” toàn thanh bằng đã gợi cho ta được cảm giác nhẹ nhõm, như sau khi vượt qua những hiểm trở, khúc khuỷu, thì người lính có những phút giây yên bình đến lạ thường.
b. Hình ảnh đoàn quân tây tiến.
– Họ là những con người rất là hào hùng, không ngại gặp phải khó khăn, gian khổ với một ý chí rất kiên cường đã vượt lên trên mọi thử thách và hiểm nguy. Những khó khăn của vùng núi ấy ngày càng làm nổi bật rõ được những phẩm chất đáng quý ấy của họ.
– Những con người lính rất là hồn nhiên, tếu táo. Hình ảnh “Súng ngửi trời” đã hiện lên đầy ngạo nghễ và là một cái nhìn đầy tinh nghịch của những con người lính.
Đỉnh cao nhất của sự dũng cảm là những con người lính đã không hề sợ cái chết. Nhà thơ đã không tránh né cái chết, mà trái lại, cái chết ấy đã được đề cập đến nhiều lần trong bài thơ, thông qua những hình ảnh như: “Anh bạn dãi dầu không bước nữa/ Gục lên súng mũ bỏ quên đời” Đây là một cách nói giảm nói tránh làm giảm bớt đi những đau thương, mất mát của cái chết và đồng thời hơn nữa còn tô đậm thêm nét bi hùng của người lính tây tiến. Dường như những con người lính chỉ đang nghỉ ngơi sau những quãng đường hành quân vất vả.
– Những con người lính Tây Tiến còn mang nhiều vẻ đẹp hào hoa. Đó là những người lính đã ra đi từ thủ đô ngàn năm văn hiến, những người lính với những tình cảm của quân dân ấm áp. Nhớ về tây tiến đối với họ cũng là nhớ về mảnh đất Mai Châu với hương thơm của cơm nếp và với hình ảnh của khói lam chiều.
Câu 3. (trang 90 sgk Văn 12 Tập 1): Vẻ đẹp của thiên nhiên và con người ở đoạn 2 được thể hiện gần gũi, độc đáo.
– Đến đoạn thơ thứ hai thì thiên nhiên ở tây bắc đã hiện lên với những nét rất chấm phá về sông nước ở miền tây, thông qua những hình ảnh như là : chiều sương, hồn lau và hoa đong đưa,… Đây là một bức tranh thiên nhiên trữ tình và đẹp như một bức tranh thủy mặc của những thi sĩ đời xưa vậy.
+ Chiều sương: hình ảnh này đã gợi lên được những chiều hoàng hôn, sương giăng bảng lảng khắp mọi dặm đường hành quân và có đầy trữ tình nên thơ.
+ Hình ảnh “hồn lau nẻo bến bờ” lại như có một sức sống và cũng đã biết lay động theo hành trình của người chiến sĩ. Cảnh vật cũng như đã mang linh hồn dường như cũng biết nhớ thương, gắn bó, lưu luyến người lính ở lại.
+ Hình ảnh “hoa đong đưa” như đang mời gọi và dường như đang cố gắng để bày tỏ mối tình thân thiết của mình với đội quân vậy.
– Những hình ảnh thiên nhiên ấy cũng có thể chính là những hình ảnh ẩn dụ cho con người ở tây bắc. Những con người hồn hậu và chân tình với hình ảnh “nàng”.
+ “nàng e ấp” đại diện cho những người con gái ở tây bắc vừa mang vẻ đẹp duyên dáng, mà còn e thẹn, tinh tế, giống như câu thơ của Nguyễn Du “tình trong như đã mặt ngoài còn e”.
+ Người con gái ấy còn mang vẻ đẹp khỏe khoắn của lao động thông qua hình ảnh “dáng người trên độc mộc”.
Câu 4. (trang 90 sgk Văn 12 Tập 1)
Vẻ đẹp lãng mạn và đậm chất bi tráng của hình ảnh người lính Tây Tiến được khắc họa qua đoạn 3:
– Hình ảnh người lính hiện lên trong đoạn thơ thứ 3 đầy bi tráng:
+ Các cụm từ “không mọc tóc”, “xanh màu lá” vừa diễn tả được thực trạng nhưng cũng vừa nói lên được ý chí và tinh thần của những người lính. Họ đã bị những cơn sốt rét rừng hành hạ, khiến cho tóc bị rụng hết, khiến cho làn nước da đã trở nên xanh xao, bủng beo. Nhưng thông qua khẩu khí của câu thơ, ta bỗng thấy những nỗi đau ấy đã hiện lên nhẹ bẫng, không có gì đáng nói cả.
+ Không chỉ coi thường bệnh tật mà sức mạnh đã nội tại của những người lính đã tỏa ra còn có thể khiến chúa tể sơn lâm phải sợ sệt. Điều này đã được thể hiện qua các hình ảnh: “mắt trừng”, “dữ oai hùm”. Nỗi nhớ quê hương khắc khoải đã tạo thành động lực to lớn để người lính vượt qua những khó khăn trước mắt.
+ Chất bi tráng còn được thể hiện thông qua việc coi nhẹ với cái chết và cách sử dụng được những từ Hán Việt mang đầy sự trang trọng trong câu thơ “Áo bào thay chiều anh về với đất / Sông Mã gầm lên khúc độc hành”. Người lính viễn đã chinh như được khoác lên mình tấm áo của sự trang trọng, nó đã xóa nhòa đi hiện thực khốc liệt mà họ đang phải trải qua. Cái chết của họ dường như đã được bất tử hóa, anh hùng hóa, lưu danh vào sử xanh vậy. Cái chết của họ còn được đưa tiễn bởi thiên nhiên và được thiên nhiên bày tỏ niềm xót thương vô hạn thông qua cái gầm của thác.
– Người lính còn hiện lên với vẻ đẹp hào hoa, lãng mạn:
+ Đó là giấc mơ về Hà Nội và về cả hình ảnh của người yêu, người vợ đang chờ đợi mình ở thủ đô xa xôi.
+ Người lính rất hào hoa còn bởi ước mơ với giấc mộng mà đang mang mình trong đầu. Họ đã ra đi với lí tưởng sẵn sàng hi sinh, sẵn sàng từ bỏ của tuổi trẻ, hạnh phúc cá nhân để đánh đổi lấy tự do và lấy hạnh phúc của quốc gia, dân tộc.
Câu 5. (trang 90 sgk Văn 12 Tập 1)
Soạn Tây Tiến qua nỗi nhớ vùng đất thiêng liêng này được diễn tả ở đoạn thứ 4:
– Cả bài thơ là dòng hồi tưởng của Quang Dũng, nhà thơ đã nhớ về vùng núi ở tây bắc, đã nhớ về những người đồng đội cùng mình vào sinh ra tử, nhớ về những mối tình quân dân rất ấm áp, thấm đượm nghĩa tình. Giữa hiện thực ở Phù Lưu Chanh, và quá khứ ở nơi Tây bắc tổ quốc ấy là một nỗi nhớ thăm thẳm và cả là một khoảng thời không không dễ gì xóa nhòa.
– Những người lính đã từng gắn tuổi trẻ của mình với Tây tiến, đã từng trải qua biết bao trong gian khổ thì “Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi” cũng là một điều rất dễ hiểu. Binh đoàn Tây tiến không chỉ in dấu trong trái tim của mỗi người lính mà còn ghi vào một trang vàng trong lịch sử của dân tộc.
THAM KHẢO THÊM BÀI VIẾT
CHI TIẾT: Soạn bài tuyên ngôn độc lập lớp 12
Tổng hợp: Tất cả các bài soạn văn lớp 12
Tổng hợp: Tóm tắt bài thơ tây tiến lớp 12
